Rodzaje łożysk stosowanych w przemyśle

Łożyska są jednymi z elementów, które są najpowszechniej używane we wszystkich urządzeniach mechanicznych, a o których istnieniu często nie pamiętamy. Rolą łożyska jest umożliwienie swobodnego obracania się części ruchomej. Stosuje się je wszędzie tam, gdzie element zamocowany w innym musi wykonywać ruch obrotowy. Można zatem powiedzieć, że łożysko jest obecne w tych miejscach, gdzie część maszyny porusza się – łożysko będzie zamontowane w kołach pojazdów, na połączeniu tłoków i korbowodu silnika, a także w ruchomych ramionach i w gniazdach wałków, na których są osadzone koła zębate.

Powodem, dla którego łożyska są tak chętnie montowane w różnego typu urządzeniach, jest tarcie. Obracająca się część zamocowana w nieruchomej podstawie za sprawą tarcia wytwarzałaby bardzo dużą ilość ciepła. W dodatku oba elementy ulegałyby natychmiastowemu zużyciu wskutek starcia ich powierzchni. Budowa łożyska eliminuje oba te problemy.

 

Budowa łożyska

Łożysko toczne składa się pierścienia zewnętrznego, części tocznej oraz pierścienia wewnętrznego. Dzięki wykorzystaniu materiału o odpowiednio wysokiej wytrzymałości oraz odpowiednio dobranego smaru łożysko może obracać się z dużą prędkością przez bardzo długi czas. Odmienne wymagania wobec cech, którymi powinny się odznaczać łożyska przemysłowe, przeznaczone do rozmaitych maszyn i urządzeń sprawiły, że powstało bardzo wiele typów łożysk. które różnią się od siebie pod względem rodzaju wykorzystanych elementów tocznych, kształtu pierścieni oraz uszczelnień chroniących wnętrze łożyska.

 

Typy łożysk przemysłowych

Do najczęściej spotykanych w zastosowaniach przemysłowych łożysk należą konstrukcje kulkowe. Zastosowane w nich elementy toczne mają postać niewielkich, metalowych kulek osadzonych w specjalnym pierścieniu. Poruszają się one po wgłębieniach w pierścieniu wewnętrznym i zewnętrznym. Łożyska walcowe mają elementy toczne w postaci wałków. Ich zaletą jest to, że w przeciwieństwie do łożysk kulkowych są w stanie wytrzymać zwiększone obciążenia promieniowe. Wynika to z faktu, że walce mają większą powierzchnię styku z bieżnią w płaszczyźnie równoległej do osi obrotu. Dzięki temu siły promieniowe działające w płaszczyźnie obrotu są lepiej przenoszone i nie powodują nadmiernego obciążenia elementów łożyska.  Kolejnym typem łożysk są łożyska stożkowe. Elementy toczne mają w nich postać ściętych stożków. Konstrukcja ta sprawia, że łożyska podobnie jak walcowe, dobrze wytrzymują dodatkowe obciążenia promieniowe. Poza tym są również stosunkowo odporne na brak osiowości.
Poza łożyskami tocznymi są produkowane również łożyska ślizgowe. Nie posiadają one elementów ruchomych, są konstrukcjami monolitycznymi. Umożliwiają swobodny obrót dzięki właściwościom materiału, z którego są wykonane albo za sprawą środka smarnego, w którym są zanurzone.